عصاره هایی گیاهی برای از بین بردن سوسک حمام - مجله کالارنا

به گزارش خبرنگاران، حشره سوسَری آلمانی یا به اصطلاح سوسک حمام؛ یکی از آفت های مهم بهداشتی است که انتشاری جهانی دارد. این آفت در اماکن مسکونی، رستوران ها، هتل ها، بیمارستان ها و انبار موادغذایی به سر می برد و می تواند بسیاری از عوامل بیماری زا مانند باکتری، ویروس، قارچ، تک یاخته و تخم انگل را به روش مکانیکی و یا از راه دستگاه گوارش خود به انسان منتقل کند.

به همین علت مبارزه با این آفت از اهمیت ویژه ای برخوردار است. استفاده بیش از حد از گروه های مختلف حشره کش ها علیه سوسری ها، باعث بروز مقاومت آن ها به این حشره کش ها شده است. به همین علت محققان در پی یافتن جایگزین مناسبی برای حشره کش های شیمیایی هستند و در این بین توجه خاصی به یافتن ترکیبات گیاهی دارند. استفاده از اسانس گیاهان برای مبارزه با آفت ها مانند سوسری های آلمانی، علاوه بر جلوگیری از مقاومت آن نسبت به سموم شیمیایی، اندازه مصرف ترکیبات شیمیایی را هم کاهش داده و در نتیجه در هزینه و زمان هم صرفه جویی می گردد.

گیاه اسطوخودوس یا لاوندر در زبان لاتین به معنای تمیزکننده و شوینده است و امروزه خاصیت ضد عفونی کنندگی آن شناخته شده است. گیاه رزماری یا اکلیل کوهی هم در صنایع دارویی، آرایشی بهداشتی کاربرد زیادی دارد.

بر همین اساس پژوهشگران حشره شناسی پزشکی و داروسازی با انجام یک مطالعه اندازه سمیت و خاصیت حشره کشی اسانس گیاهان اسطوخودوس و رزماری را بر روی حشره سوسری آلمانی آنالیز کردند.

برای انجام این مطالعه که در شرایط آزمایشگاهی انجام گرفت، سوسری های آلمانی طی شش ماه در آزمایشگاه پرورش داده شدند. پژوهشگران پس از عصاره گیری از گیاهان اسطوخودوس و رزماری، کاغذهای صافی را به غلظت های مختلف از این عصاره های گیاهی آغشته کردند و آن ها رد محیط سوسری ها قرار دادند. در نهایت پس از 24 ساعت اندازه مرگ ومیر سوسری ها مورد آنالیز نهاده شد و داده های به دست آمده با استفاده از روش های آماری تحلیل شدند.

نتایج این مطالعه نشان داد که اسانس اسطوخودوس با غلظت های 25 و 30 درصد بیشترین تاثیر را بر روی سوسری های آلمانی دارد. به طوری که اندازه مرگ ومیر در این دو دوز به ترتیب حدود 83.5 و 96.5 درصد بود.

آنالیز تاثیر اسانس رزماری هم حاکی از این بود که این اسانس با دوز 25 و 30 درصد، بیشترین تاثیر را بر روی سوسری آلمانی دارد. به طوری که درصد مرگ ومیر در این دو دوز به ترتیب 93.5 و 80 درصد بود.

بعلاوه یافته ها نشان داد که با افزایش غلظت هر دو اسانس، اندازه مرگ ومیر سوسری ها افزایش می یابد. در این مطالعه معین شد که اثر حشره کشی (میانه دوز کشنده یا LD50) اسانس اسطوخودوس بیشتر از رزماری است و اسانس اسطوخودوس با دوز کم تری اثر حشره کشی خود را نسبت به رزماری نشان داد.

به گفته پژوهشگران این تحقیق؛ با توجه به این که اندازه میانه دوز کشنده اسانس این دو گیاه به بسیار پایین تر از دوزهای مصرفی حشره کش های شیمیایی فعلی هستند و بعلاوه پدیده مقاومت به حشره کش ها به طور روزافزونی در حال افزایش است؛ به نظر می رسد که اسانس گیاهانی مانند اسطوخودوس و رزماری بتوانند در آینده جایگزین های مناسبی برای آفت کش های شیمیایی باشند تا از شیوع مقاومت در سوسری ها نسبت به آفت کش ها کاسته گردد.

بعلاوه این محققان معتقدند که این اسانس های گیاهی از نظر مالی هزینه های کم تری دارند. به علاوه اسانس ها خطرات زیست محیطی کم تری نسبت به آفت کش ها، به خصوص برای پستانداران و موجودات مفید دیگر در طبیعت دارند. با توجه به این که ایران دارای پتانسیل و شرایط مناسبی برای رشد و تکثیر این گیاهان است، به نظر می رسد که اسانس گیاهانی مانند اسطوخودوس و رزماری بتوانند در آینده، جایگزین مناسبی برای حشره کش های شیمیایی باشند.

در انجام این تحقیق محمدمهدی توکلی، بهروز داوری، عارف صالح زاده و امیرحسین ظهیرنیا؛ پژوهشگران حشره شناسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی همدان، حسن نصیریان از دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران و شیرین مرادخانی از دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی همدان، با یکدیگر مشارکت داشتند.

یافته های این مطالعه مرداد ماه امسال به صورت مقاله علمی با اسم آنالیز خواص حشره کشی اسانس گیاه رزماری و اسطوخودوس بر روی سوسری آلمانی در شرایط آزمایشگاهی در دوماه نامه علمی پژوهشی فیض؛ زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی کاشان منتشر شده است.