علائم، علل و عوارض ضربه مغزی - مجله کالارنا

ضربه مغزی بر عملکرد مغز تأثیر می گذارد. اثرات معمولاً موقت هستند. نشانه ها و علائم می توانند شامل سردرد و مسائل در تمرکز، حافظه، تعادل و هماهنگی باشد. ضربه مغزی معمولاً ناشی از ضربه به سر است.

ضربه مغزی چیست

ضربه مغزی یک آسیب مغزی خفیف است که می تواند پس از ضربه به سر رخ دهد. این اختلال منجر به تغییر شرایط ذهنی می گردد. این آسیب ممکن است شامل فراموشی نیز بگردد. هر کسی می تواند در حین سقوط، تصادف اتومبیل یا هر فعالیت روزانه دیگر مجروح گردد و به سر او ضربه ای وارد گردد. اگر در ورزش های خطرناکی مانند فوتبال یا بوکس فعال هستید، احتمال افزایش ریسک ضربه مغزی در شما بیشتر است. این ضربه معمولاً تهدید نماینده زندگی نیست، اما علائم آن احتیاج به آنالیز و درمان پزشکی دارد.

علائم ضربه مغزی

نشانه ها و علائم ضربه مغزی عموما ظریف بوده و ممکن است فوراً خود را نشان ندهند. بروز علائم ضربه مغزی ممکن است روزها، هفته ها یا حتی بیشتر طول بکشد. علائم عادی پس از آسیب مغزی و ضربه به سر شامل سردرد، از دست دادن حافظه (آماحتیاجیایی) و سردرگمی است. آمنیزیازی معمولاً شامل فراموش کردن رویدادی است که موجب ضربه مغزی شد. علائم این اختلال، شامل موارد زیر است:

* سردرد یا احساس فشار در سر

* از دست دادن موقت هوشیاری

* سردرگمی

* آماحتیاجیازی

* سو سو زدن چشم ها یا تماشا ستاره ها

* زنگ در گوش

* حالت تهوع

* استفراغ

* لکنت زبان

* پاسخ دهی کند به سؤالات

* خیره شدن به یک قسمت

* خستگی

ممکن است بعد از ضربه به سر فوراً این علائم را تجربه کنید؛ اما دیگر علائم ضربه مغزی که ممکن است ساعت ها یا روزها پس از آسیب دیدگی در خود ببینید، شامل موارد زیر هستند:

* کاهش حافظه

* تحریک پذیری و سایر تغییرات شخصیتی

* حساسیت به نور و سر و صدا

* اختلالات خواب

* مسائل روانشناختی و افسردگی

* اختلالات طعم و بو

علائم ضربه مغزی در بچه ها

آسیب سر در بچه ها بسیار رایج است؛ اما بیان علائم در نوزادان و بچه ها سخت است زیرا آنها نمی توانند چگونگی احساسشان را توصیف نمایند. سرنخ های علائم این ضربه در بچه ها شامل موارد زیر است:

* خیره شدن به یک قسمت

* تحریک پذیری و خستگی

* از دست دادن تعادل و پیاده روی ناپایدار

* گریه بیش از حد

* تغییر الگوهای خوردن یا خوابیدن

* عدم علاقه به اسباب بازی های مورد علاقه

* استفراغ مکرر

* از دست دادن آگاهی طولانی مدت بیش از 30 ثانیه

* سردردی که در طول زمان بدتر می گردد

* تغییرات در رفتار او، مانند تحریک پذیری

* تغییرات در هماهنگی فیزیکی

* سردرگمی یا بی نظمی، مانند مشکل تشخیص مردم یا مکان ها

* صحبت کردن سخت یا تغییرات دیگر در گفتار

سایر علائم ضربه مغزی در بچه ها عبارت اند از:

* تشنج

* اختلالات بینایی یا چشم

* سرگیجه ماندگار یا مکرر

* مشکل آشکار در عملکرد ذهنی یا هماهنگی فیزیکی

* کبودی در نواحی گردن و سر

* علائم ضربه مغزی در ورزشکاران

اگر ورزشکاران علائم ضربه مغزی را در خود می بینند هرگز نباید به بازی یا فعالیت فیزیکی بازگردند. یک ورزشکار با علائم ضربه مشکوک نباید به بازی بازگردد تا زمانی که به وسیله یک متخصص مراقبت های بهداشتی آموزش دیده و در ارزیابی و مدیریت ضربه ها ارزیابی شده باشد.

اگر اخیراً برای شما یا اطرافیانتان ضربه و آسیب شدیدی به سر وارد شده و اکنون علائم ضربه مغزی را که در بالا به آنها اشاره نموده ایم در خود یا اطرافیانتان می بینید، باید هر چه زودتر به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید، شما می توانید از فهرست موجود در سامانه نوبت دهی دکتر دکتر نسبت به انتخاب متخصص مغز و اعصاب اقدام کنید.

علل ضربه مغزی

مغز دارای قوام ژلاتین است که آن را از تکان های روزمره و ضربه های شدید در داخل جمجمه محافظت می نماید. ضربه شدید به سر و گردن یا بدن می تواند مغز را به سمت جلو و عقب بر روی دیواره های داخلی جمجمه حرکت دهد. شتاب ناگهانی یا کاهش سرعت سر، ناشی از حوادثی مانند تصادف ماشین یا وارد شدن ضربه به سر در اثر مشت می تواند باعث آسیب مغزی گردد.

این آسیب ها بر عملکرد مغز تأثیر می گذارد، آنها معمولاً برای یک دوره کوتاه، منجر به علائم ضربه مغزی در فرد می شوند. این نوع آسیب مغزی ممکن است منجر به خونریزی در داخل یا اطراف مغز شما گردد، در حالتی دیگر، این آسیب باعث ایجاد نشانه هایی مانند خواب آلودگی طولانی مدت و سردرگمی می گردد. این علائم ممکن است بلافاصله یا بعد از آن بیشتر شوند.

خونریزی در مغز می تواند مرگبار باشد. به همین خاطر است که هر کس آسیب مغزی را تجربه می نماید، اگر با وخیم شدن علائم ضربه مغزی روبرو گردد، در ساعت های بعد احتیاج به مراقبت های اورژانسی و نظارت دارد.

چگونه یک ضربه مغزی تشخیص داده می گردد

اگر ضربه به حدی شدید باشد که به یک پزشک و یا اتاق اورژانس ضروری باشد، پزشک با سؤالات در خصوص نحوه آسیب و علائم آن آغاز خواهد نمود. پزشک ممکن است یک معاینه فیزیکی انجام دهد تا علائم شما را تشخیص دهد. در خصوص علائم شدید، پزشک ممکن است یک اسکن مغناطیسی MRI یا یک سی تی اسکن مغز را برای آنالیز صدمات جدی درخواست کند.

در خصوص تشنج، پزشک شما بعلاوه ممکن است الکتروانسفالوگرام را انجام دهد که موجب نظارت بر مغز می گردد. بعضی از پزشکان از یک تست چشم مخصوص استفاده می نمایند تا شدت ضربه را آنالیز نمایند. پزشک ممکن است تغییرات در مقدار مردمک چشم، حرکات چشم و حساسیت های نور را جستجو کند.

درمان ضربه مغزی

درمان بستگی به شدت علائم دارد. جراحی یا سایر روش های پزشکی ممکن است در شرایط زیر لازم باشد:

* خونریزی در مغز

* تورم مغز

* یک آسیب جدی به مغز

با این حال، بیشتر ضربه ها احتیاج به جراحی و یا هیچ درمان عمده ای ندارد. اگر ضربه مغزی باعث ایجاد سردرد گردد، پزشک ممکن است از داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن (Advil) یا استامینوفن (تیلنول) استفاده کند.

پزشک شما احتمالاً از شما می خواهد که از استراحت زیاد، ورزش و دیگر فعالیت های شدید خودداری کنید و از 24 ساعت تا حتی چند ماه به دلیل شدت آسیب، از رانندگی یا دوچرخه سواری اجتناب کنید.

عوامل خطر ضربه مغزی

فعالیت ها و فاکتورهایی که ممکن است خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهند عبارت اند از:

* سقوط، خصوصاً در بچه ها و سالخوردگان

* شرکت در یک ورزش پر خطر مانند فوتبال، هاکی، فوتبال، راگبی، بوکس و دیگر ورزش های پر خطر

* مشارکت در ورزش های پر خطر بدون تجهیزات ایمنی و نظارت مناسب

* تصادفات خودرویی

* برخورد مشت در دعواهای خیابانی

* وارد شدن ضربه در اثر برخورد به چیزی

عوارض جانبی ضربه مغزی

عوارض احتمالی ضربه به مغز عبارت اند از:

سردرد پس از ضربه: بعضی افراد در طی یک هفته تا چند ماه پس از آسیب مغزی، سردرد را تجربه می نمایند.

سرگیجه پس از ضربه: بعضی از افراد احساس ریسندگی یا سرگیجه را برای روزها، هفته ها یا ماه ها پس از آسیب مغزی تجربه می نمایند.

سندرم ضربه مغزی: چند روز پس از ضربه مغزی بعضی افراد علائمی مثل سردرد، سرگیجه و مسائل تفکر دارند علائم ضربه مغزی ممکن است هفته ها یا ماه ها ادامه داشته باشد.

اثرات تجمعی آسیب های مغزی: محتمل است که بعضی از افراد که یک یا چند صدمه مغزی در طول عمر خود داشته اند، در معرض خطر بیشتری برای بهبود عملکرد پایدار هستند.

انسداد سطوح مواد شیمیایی در مغز. معمولاً این اندازه برای یک بار در هفته به طول می انجامد تا دوباره تثبیت گردد، اما زمان بازیابی فرق دارد.

ضربه مغزی و کما

گاهی ضربات مغزی به مقدار ای شدید است که می تواند عوارضی چون کاهش سطح هوشیاری، به کما رفتن و مرگ مغزی را به همراه آورد یا در موارد ضعیف تر، به تشنج، ورم مغزی، عفونت های مغزی، آسیب به رگ ها و اعصاب مغزی، اختلالات حافظه، یادگیری و اختلالات رفتاری منجر گردد.

اما در چه شرایطی شخص به کما می رود و احتمال خروج فرد از این وضع چقدر است؟هنگامی که فردی یک ضربه مغزی را تجربه می نماید ممکن است به حالت بیهوشی فرو رود. زمانی که این وضع طولانی گردد به آن حالت کما می گویند. به بیان دیگر کما به حالتی می گویند که فرد هوشیار نیست و هیچ پاسخی به محرک های بیرونی ندارد.

در بعضی موارد، کما می تواند به عنوان مسیری طبیعی به منظور بازسازی مغز بعد از آسیب مغزی، برای برگشت به حالت عادی قبل از ضربه باشد. طول مدت کما ممکن است از روزها تا ماه ها به طول بینجامد، اما طول مدت و اندازه احتمال خروج از این وضع را نمی توان به طور دقیق در هر فرد معین کرد. بعلاوه هنوز درمانی که بتواند فرد را از حالت کما خارج کند وجود ندارد.

از دست دادن حافظه

بسیاری از افرادی که دچار آسیب های قابل توجه مغزی می شوند، ممکن است دچار تغییر در توانایی های شناختی از جمله اختلال در حافظه، یادگیری، کاهش سرعت تحلیل مسائل، اختلال در تمرکز و توجه شوند. بعلاوه این افراد می توانند دچار اختلال در عملکرد هایی مانند حل مساله و قدرت تصمیم گیری شوند.

جلوگیری از ضربه مغزی

بعضی نکات که ممکن است به شما برای جلوگیری یا به حداقل رساندن خطر ابتلا به آسیب سر یاری کند عبارت اند از:

استفاده از ابزار محافظ در ورزش و دیگر فعالیت های تفریحی. اطمینان حاصل کنید که تجهیزات مناسب است، به خوبی نگهداری می گردد و به درستی پوشیده می گردد. قوانین بازی را دنبال کنید و تمرین خوبی را انجام دهید.

هنگام دوچرخه سواری، موتور سیکلت، اسنوبورد یا فعالیت های تفریحی که باعث آسیب سر می شوند، پوشیدن کلاه ایمنی را از قلم نیاندازید.

کمربند ایمنی خود را ببندید. استفاده از کمربند ایمنی ممکن است در حین تصادف جاده ای، از آسیب جدی، از جمله به آسیب سر، جلوگیری کند.

ورزش منظم برای تقویت عضلات پا و بهبود تعادل خود انجام دهید.

ایمنی در منزل

رعایت این دستورات ساده، به ایمنی شما و بچه ها تان در منزل یاری می نماید:

همیشه پله ها را تمیز کنید، تا احتمال سر خوردن از آن ها به حداقل برسد

در هر کاری که می خواهید خودتان برای خانه انجام دهید تا بابت آن هزینه ای پرداخت کنید، نهایت احتیاط را به عمل آورید

برای تعویص لامپ از جایگاه نامطمئن استفاده نکنید؛ نردبان تاشو بهتر است.

آشغال ها را از وسط راهرو و آشپزخانه جمع کنید، تا کسی پایش روی آن ها نرفته و سر نخورد.

منزل خود را مناسب ایمنی کودک تان بسازید

ایمن ساختن همه اطراف و جوانب خانه به طور کامل البته ممکن نیست، ولی می توان کارهایی انجام داد که منزل برای بچه های که تازه پا گرفته اند ایمن تر گردد، مثلا با:

* بستن کامل پنجره ها، طوری بچه ها نتوانند به آسانی آن ها را باز نمایند

* دور کردن مبل ها و تخت ها از پنجره ها تا کودک دسترسی به آن ها نداشته باشد

* قرار دادن موانعی برای جلوگیری از سر کردن به پایین از لبه پله ها

ایمنی در کار

برای کاستن از خطر ضربه به سر هنگام کار، همیشه باید دستورات بهداشتی و ایمنی لازم (مانند استفاده از کلاه ایمنی هنگام کار در مکان های خطرناک) را جدی بگیرید؛. برای انجام کارهای سبک و به مدت کوتاه تنها از نردبان بهره ببرید. هر کاری که مدتی نسبتا طولانی در ارتفاع صورت می گیرد یا با جا به جا کردن اجسام سنگین همراه است، باید روی داربست یا هر وسیله مشابه و ایمن دیگری انجام گردد.

هر کاری که لازمه اش رفتن روی پشت بام است، باید خطرناک تلقی شده و رعایت حداکثر معیارهای ایمنی لازم است.

ایمنی در ورزش

هنگام ورزش به ویژه بازی هاِیی که با برخورد همراه اند، باید تمام تجهیزات ایمنی لازم موجود باشند. لااقل سه هفته پس از ضربه خفیف به سر، از انجام ورزش هایی که با برخورد همراه اند خودداری کنید.

منبع: سایت دکتردکتر

سایت ساپیبا

سایت بیوطب

منبع: راسخون