خروج بی دستاورد امریکا از افغانستان - مجله کالارنا

بایدن از همان ایام در میانه این بیم و امیدها دست و پا می زد. این را می دانم چون اوایل ژانویه 2002 در اولین سفر بایدن به افغانستان پس از سقوط طالبان حضور داشتم و با او درباره جنگ افغانستان گفت و گو نموده بودم. بایدن آن موقع رئیس کمیته روابط خارجی سنا بود. بعد از بازگشت از افغانستان من سلسله ستون هایی را درباره این سفر درنیویورک تایمز منتشر کردم که دیدگاه های من بودند، نه بایدن. اما ما چیزهای مشابهی را می دیدیم و برداشت های اولیه خود از این وقایع را با یکدیگر در میان می گذاشتیم. بسیاری از این برداشت ها هنوز هم وجود دارد.

در آن سفر ما ابتدا به اسلام آباد رفتیم و از آنجا با یک پرواز یاریی سازمان ملل، وارد پایگاه هوایی بگرام شدیم. جو به سفارت تازه بازگشایی شده امریکا در کابل رفت و من به خانه ای که نیویورک تایمز برایم اجاره نموده بود. یک روز با بایدن به سفارت قدیمی شوروی رفتیم که تبدیل شده بود به محل اسکان هزاران پناهجو. شرایط اسفبار آنها باعث می شد به خودم بگویم: امریکا هر قدر هم که طول بکشد، باید اینجا بماند. احساس می کردم ما به افغانستان بدهکار هستیم. زیرا پس از عقب نشینی شوروی، این کشور را به حال خود رها نموده بودیم. به همراه بایدن به ملاقات یونس قانونی، وزیر کشور دولت موقت رفتیم. جایی که یک وزیر باید تصویر رئیس جمهوری کشورش را پشت سرش آویزان کند. اما او تصویری از احمد شاه مسعود را آویزان نموده بود. این نخستین چیزی بود که در افغانستان توجهم را جلب کرد.

یک روز به یک کتابفروشی معروف رفتم. در این کتابفروشی مجموعه ای از کارت پستال ها که شامل تصاویری از افغانستان ویران شده بودند، دیدم و به خود گفتم: این نشان دهنده کشوری است که سال ها در جنگ بوده است. هم من و هم جو در آن سفر بارها از خود پرسیدیم، آیا ممکن است مبانی فرهنگی، سیاسی، مالی و اجتماعی این کشور با یاری ناتو و امریکایی ها شکیل تر گردد و بر گذشته خود غلبه کند؟ در آن موقع برای این سؤال ها هیچ پاسخی پیدا نکردیم. همان طور که هنوز هم پاسخی نداریم. در انتها آن سفر معلوم شد که خروج از افغانستان بسیار سخت تر از ورود به آن است. زیرا وقتی قصد بازگشت داشتیم، به ما اعلام شد که پنتاگون دستور داده هیچ فرد غیر نظامی سوار هواپیمای نظامی نگردد. احتمالاً دونالد رامسفلد، وزیر دفاع آن موقع که مخالف سفر کمیته سنا بود، این دستور را صادر نموده بود. بایدن در قبال این مسأله خیلی خونسرد بود و عصبانی نشد. اما این فقط ظاهر بود و او درواقع بی سر و صدا عصبانی بود. بایدن با تلفن ماهواره ای من با کالین پاول، وزیر خارجه وقت تماس گرفت و در نهایت اجازه دادند سوار هواپیمای نظامی شویم و افغانستان را ترک کنیم. الان که پس از 20 سال آن خاطرات را مرور می کنم، باید اعتراف کنم بسیار دچار سردرگمی شده ام که آیا اکنون بیشتر این ما نیستیم که شبیه افغان ها شده ایم تا آنها شبیه ما؟ تا به امروز قدرت ما تنوع در عین وحدت بود. اما اخیراً احزاب و گروه های سیاسی امریکایی چنان قبیله ای شده و قبیله ای می اندیشند که دیگر تعیین نیست که بتوانیم دوباره به روال قبل بازگردیم.

چند ماه قبل، اندکی پس از پیروزی بایدن در انتخابات برای مصاحبه ای نزد او رفتم. به طور غیر رسمی و خارج از مصاحبه در خصوص خاورمیانه صحبت کردیم. او پرسید آیا سفرمان به افغانستان را به خاطر دارم. به او گفتم: هرگز فراموش نمی کنم و می دانم که او هم هرگز فراموش ننموده است.

حضور امریکا در افغانستان ارزش امتحان کردن را داشت. نظامیان و دیپلمات های ما حداقل در ظاهر می خواستند اوضاع این کشوررا بهتر نمایند. اما هیچ وقت تعیین نشد که آیا توانستیم شرکایی در این کشور بیابیم یا نه. اکنون نیز شاید خروج از افغانستان اوضاع را بدتر کند. اما ماندن امریکا در این کشور نیز دیگر هیچ یاریی به آن نمی کند. ضمن اینکه شاید خروج غیر مسئولانه امریکا از افغانستان در کوتاه مدت فاجعه ای برای این کشور باشد. اما کسی چه می داند، شاید هم بتواند به تنهایی راحت تر روی پای خود بایستد. همان طور که ویتنام توانست. البته همانند 20 سال پیش همچنان درباره حضور و غیاب امریکا در افغانستان مردد هستم. به نظرم بایدن هم به همین اندازه تردید دارد. اما من این را خیلی خوب می دانم که: 1) افغان ها باید خود سرنوشت شان را بنویسند. 2) تا زمانی که دموکراسی امریکا را که امروز با تفرقه انگیزی ها و با دست خودمان نابود نموده ایم، نجات ندهیم، نمی توانیم به هیچ کس ولو خودمان یاری کنیم.

منبع: New York Times